پیشگفتار
آيا انسان پس از مرگ يكباره وارد عالم قيامت می شود و كارش يكسره می گردد، و يا انسان در فاصله مرگ و قيامت يك عالم خاصى را طى می كند و هنگامى كه قيامت كبرى بپاشد وارد عالم قيامت می گردد؟(و البته اين را هم می دانيم كه تنها خدا می داند كه قيامت كبرى کیی بپا مىشود.حتى پيامبران نيز از اين مطلب اظهار بى اطلاعى كردهاند).
مطابق آنچه از نصوص قرآن كريم و اخبار و روايات متواتر و غير قابل انكارى كه از رسول اكرم و ائمه اطهار رسيده است استفاده می شود، هيچكس بلافاصله پس ازمرگ وارد عالم قيامت كبرى نمىشود، زيرا قيامت كبرى مقارن است با يك سلسله انقلابها و دگرگونيهاى كلى در همه موجودات زمينىو آسمانى كه ما سراغ داريم يعنى كوهها، درياها، ماه، خورشيد، ستارگان، كهكشانها.هنگام قيامت كبرى هيچ چيزىدر وضع موجود باقى نمىماند.بعلاوه در قيامت كبرى اولين و آخرين جمع مىشوند، و ما مىبينيم كه هنوز نظام جهان برقراراست و شايد ميليونها و بلكه ميلياردها سال ديگر نيز برقرار باشد و ميلياردها ميليارد انسان ديگر بعد از اين بيايند.
همچنين از نظر قرآن كريم - همان طور كهاز آيات گذشته و يك سلسله آيات ديگر استفاده مىشود - هيچ كس در فاصله مرگ و قيامت كبرى در خاموشى و بى حسى فرونمىرود، يعنى چنين نيست كه انسان پس از مردن در حالى شبيه بيهوشى فرو رود و هيچ چيز را احساس نكند، نه لذتى داشته باشدنه المى، نه سرورى داشته باشد و نه اندوهى، بلكه انسان بلافاصله پس از مرگ وارد مرحلهاى ديگر از حيات مىگرددكه همه چيز را حس می كند، از چيزهايى لذت می برد و از چيزهاى ديگر رنج، البته لذت و رنجش بستگى دارد به افكار و اخلاقو اعمالش در دنيا.اين مرحله ادامه دارد تا آنگاه كه قيامت كبرى بپا شود.در آن هنگام در اثر يك سلسله انقلابها ودگرگونيهاى بى نظير كه در آن واحد جهان را فرا مىگيرد و از دورترين ستارگان گرفته تا زمين ما همه مشمول آن دگرگونى می شوند،اين مرحله يا اين عالم كه براى هر كسى يك فاصله و حد وسط ميان دنيا و قيامت مىشود، پايان می پذيرد.
پس، از نظر قرآن كريم عالم پس از مرگ در دومرحله صورت مىگيرد، و به تعبير صحيحتر، انسان پس از مرگ دو عالم را طى می كند: عالمى كه مانند عالم دنيا پايان مىپذيردو «عالم برزخ» ناميده مىشود، ديگر عالم قيامت كبرى كه به هيچ وجه پاياننمىپذيرد.اينك بحث مختصرى درباره عالم برزخ
